“….การรับเสด็จทายาทของเมืองรัสเซียในครั้งนี้ เล่ากันมาว่าเป็นการใหญ่อย่างไม่เคยมี สิ่งไรที่ดีของไทยได้ทำถวายหมด แม้แต่ม่านก็ทำด้วยดอกไม้สดตามวิชาช่างของผู้หญิงไทย จนมีศัพท์ขึ้นใหม่เมื่อเห็นใครทำอะไรใหญ่โต ก็ถามกันว่า “รับซารวิชหรือวันนี้”

เสด็จพ่อทรงเล่าว่า เมื่อมีการรับเสด็จในกรุงเทพฯ แล้ว สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวก็ทรงให้มีการคล้องช้างอย่างไทยถวายซารวิชทอดพระเนตรที่เพนียดเก่าในกรุงศรีอยุธยา ในสมัยนั้นกรมพระคชศาสตร์ (กองช้าง) อยู่ในสมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยาบำราบปรปักษ์ และผู้เชี่ยวชาญในการช้างก็ยังมีอยู่มาก จึงเป็นการน่าดูอย่างยิ่ง แต่พวกกรมช้างนั้นเขาบอกว่า ถ้ายิ่งคนดูสนุกมากเท่าไร อันตรายของพวกเขาก็ยิ่งมีมากเท่านั้น

ในคราวนั้นซารวิชเสด็จครั้งนี้ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวโปรดฯ ให้คล้องลูกช้างถวายซารวิชไปเป็นที่ระลึกตัวหนึ่ง ผู้ชำนาญก็คล้องจับได้เอามาผูกไว้กับหลัก แต่ลูกช้างนั้นไม่สมัคร ร้องโหยหวนหาแม่ของมัน ส่วนแม่ช้างนั้นก็น้ำตาไหลเป็นทาง และไม่ยอมไปจากลูก

พวกควาญช้างก็จัดต้อนไล่ฝูงช้างอันเหลือแล้วจะให้กลับป่า นางช้างแม่ได้ท่าก็เข้าเอาปากคาบเชือกที่ผูกลูกไว้อย่างแน่น แล้วเอางวงฟาดให้ลูกวิ่งไปตามฝูง ด้วยกำลังแรงที่แม่กัดและลูกวิ่งเชือกก็ขาดกระเด็น และแม่ก็วิ่งตามลูกหายไปในฝูงช้าง

เสด็จพ่อทรงเล่าว่าพวกคนดูบนพลับพลาตบมือกันกราวให้แก่แม่ช้าง ส่วนพระเจ้าซาร์ทรงถอดพระธำมรงค์มรกตกับเพชรจากนิ้วพระหัตถ์พระราชทานแก่ควาญช้างคนที่คล้องได้ เพื่อขอไถ่ตัวช้างแม่ลูกนั้น ให้ปล่อยไปเป็นอิสระตามปรารถนา

ครั้นถึงวันพระเจ้าซาร์จะเสด็จกลับจากเมืองไทย ก็ไปส่งเสด็จกันเป็นการใหญ่ที่ท่าเรือ เสด็จพ่อตรัสว่า “พ่อก็ไม่รู้ตัว จนทรงกวักพระหัตถ์เรียกเข้าไปแล้วตรัสกับซารวิชว่า ‘ฉันจะให้ดำรงไปเฝ้าตอบแทนตัว’ ” ก็เป็นอันว่าสมเด็จกรมพระยาดำรงฯ ได้เสด็จไปยุโรปแทนพระองค์ใน พ.ศ. ๒๔๓๔…”

ภาพเหล่านี้ ได้นำมารวมกับภาพถ่ายจากสมุดแสดงภาพพระนครศรีอยุธยาที่นายออน มหาดเล็ก ช่างภาพหลวงได้มอบไว้แก่พระยาประเสนชิตศรีพิไลย (ดัด บุนนาค) ร่วมกันกับภาพถ่ายและภาพพิมพ์ “อยุธยา” ในสายตาชาวตะวันตก ในกรรมสิทธิ์ของสำนักพิมพ์สยาม เรเนซองส์ ซึ่งสำนักพิมพ์ฯ ได้นำมาจัดพิมพ์เป็นหนังสือ “กรุงเก่าเมื่อกาลก่อน ภาพถ่าย ๑๐๐ ปี พระนครศรีอยุธยา” พิมพ์สี่สีทั้งเล่ม ด้วยภาพประกอบกว่า ๑๐๐ ภาพพร้อมคำอธิบาย